MUhDESAT TERKİNİ

Aşağıda Genel Müdürlüğümüz görüşleri ve Maliyenin talebine istinaden taşınmazlar üzerinde zilyet ve şagili olarak Beyanlarda yazılı belirtmelerin terkini işlemi doğru olur mu,Maliyenin talebinde mevzuatımız açısından bir eksiklik var mı? yasal anlamda hak kaybına dolayısıyla bizleri sorumlu duruma düşürecek bir yanlışlık eksiklik var mı?

T.c.
i9 MAYIS KAYMAKAMLlÖI
Malınüdürlüğü
Sayı :
Konu:Zilyet,şagil ve muhdesat belirtmeleri .2J/04/2016

19 MAYIS TAPU MÜDÜRLÜÖÜNE

İlgi: a) a)20/1 1/2015 tarihli ve 1819 sayılı yazımız
b) b)25/1 i/20 i5 tarihli ve 65264946-[ i05]/E.! 64500 1 sayılı yazınız
e) e)Tapu Kadastro Genel Müd. Tapu Dairesi Bşk.nın 10.03.2016 tarih ve .IEA20199 sayılı yazıları.

ilçemiz sınırları dahilindeki Hazine taşınmazlarıyla ilgili olarak bir çok taşınmazın
beyanlar hanesinde kadastro ve tapulama sırasında kadastro komisyonlarınea konulan ve daha
sonra imar, ifraz, tevhit gibi işlemlerle gitti kayıtlara da taşınarak iyice karınaşık bir hale
gelen belirtmeler bulunmaktadır. Genelolarak tüm İlçedeki Hazine taşııımazları üzerinde
dağılım gösteren bu belirtmeler özeııikle Kumcağız, Engiz ve Dereköy Mahaııelerinde
yoğunluk gösterınektedir. Tapu kayıtlarının incelenmesinde bu belirtmelerin genelolarak
şagillik, zilyetlik ve muhdesat olmak üzere 3 şekilde bulunduğu, genel olarak tek tip belirtme
olduğu ancak bazı kayıtlarda birden fazla belirtme bulunduğu görülmüştür. İdaremizce bu gibi
Hazine taşınmazlarla ilgili yapılan işlemlerde (satış, kira, tahsis, devir, ecrimisil gibi) bu
belirtmeler nedeniyle işlemler gecikmekte, diğer kurumlar ve onay mercilerinde tereddütler
oluşmaktadır. Satış ve kiralama işlemleri, genel hükümlere göre (açık ihale) yapılmasına
rağmen bu belirtmeler rekabeti engeııeyici bir unsur olduğundan Hazineye daha fazla gelir
sağlanmasına engelolmaktadır.
Bu belirtmelerin (zilyetlik,şagillik şerhlerinin) hukuki dayanağıııın ne olduğu ve
kaldırılıp kaldırılmayacağı ilgi (a) yazımız ile sorulmuş, ilgi (b) yazınız ekinde verilen Ret
Kararında özetle "zilyet ve şağillerin 4070 sayılı kanuna göre öncelikli alım hakkı olduğu,
öncelikle bu kanuna-8. Maddesindeki prosedürlerin yerine getirilmesi ve tebligat yapılmış
olması gerektiği, söz konusu taşınmazların tapulama tutanaklarına göre iktisap edilen
şerhIcrin 766 sayılı kanunun 37. Maddesine göre verilip verilmediğinin beııi olmadığı,
zilyetliğin Medeni Kanuna göre bir hak olduğu" belirtilerek yazılı istemimizin ret edildiği
bildirilmiş olup bu karar Samsun Valiliği (Defterdarlık Miııi Emlak Müdürlüğü) kanalıyla
Maliye Bakanlığına (Miııi Emlak Genel Müdürlüğü) intikal ettirilmiş ve Maliye Bakanlığınca
Çevre ve Şehireilik Bakanlığından (Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü) görüş istenilmiştir.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu İşleri Dairesi Başkanlığınm 10.03.2016 tarih ve
..IEA20199 sayılı yazıları ekte sunulmuş olup bu yazı ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine
göre konunun değerlendirilmesi gerckmektedir.
Bilindiği üzere, zilyetlik beyanı, hukuki dayanağını teşkil eden mülga 766 sayılı
Tapulama Kanunun 37. maddesinde "Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunup kamu
hizmetlerine tahsis olunmayan taşlık ve delicelik araziden 27.03.1950 tarihinden önce masraf
ve emek sarfı ile bağ, bahçe, meyvelik, zeytinlik veya tarla haline getirilmek suretiyle ihya
edilmiş gayrimenkuller, Hazine adına tespit ve tescilolunur. İhya edenlerle kanuni ve akdi
halefleri tutanakta ve kütüğün beyanlar hanesinde gösterilir." denilmektedir. Öte yandan, 766
sayılı Kanunu yürürlükten kaldıran 3402 sayılı Kadastro Kanunun 46. maddesinin son
fıkrasında ise "ilgililerin, daha önce kadastrosu yapılan yerlerde bu maddeye dayanan talep ve
dava hakkı, bu Kanunun yürürlüğe ginnesi tarihinden itibaren 2 yıl geçmekle düşer." şeklinde
düzenlenmeye yer verildiğinden kanunun yürürlüğe girdiği 09. iO.i987 tarihinden itibaren iki
yıl içerisinde talep ve dava yoluyla haklarını kullanmayanlar zilyetlik beyanına dayanarak
herhangi bir hak iddia edemeyeceklerdir." denilmektedir. Buna göre mevcut Zilyetlik
belirtmelerinin söz konusu zilyet olarak gösterilen kişilere ya da onların kanuni ya da akdi
haleflerine herhangi bir hak vermemektedir. Bunların İdareniz kayıtlarındaki dosyalarının
incelenmesi halinde kişilerin gerek Kadastro komisyonlarına gerek Kadastro Mahkemelerine
itiraz ettikleri ancak itirazlarının kabul gönnediği "Tespit gibi Tesciline" kararı verilerek
Hazine adına tescil edildiği görülecektir.
Tapu kayıtlarında bulunan şagillik belirtmelerinin ise hangi sebebe dayanarak
konduğu, Zilyetlik ile eşdeğer görülerek mi işlem yapıldığı anlaşılmamakla birlikte,
"Şagil" kelime anlam olarak işgalci demektir. Medeni Kanunun 707. Maddesinde "Tapu
kütüğüne kayıtlı bir taşınmazın mülkiyetinin işgal yoluyla kazanılması, ancak kaydının
malikin istemiyle terkin edilmiş olmasına bağlıdır. Tapuya kayıtlı olmayan taşınmazlar
üzerinde işgal yoluyla mülkiyet kazanılamaz." denilmektedir. Hazinenin herhangi bir şekilde
tescilli taşınmazını terkin etmesinin söz konusu olamayacağı ve işgal yoluyla da mülkiyet
kazanılamadığından, şagillik belirtmeleri de herhangi bir hak kazandırınamaktadır. Aksine
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75. Maddesinde "Devletin özel mülkiyetinde veya
hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare
ve temsil ettiği mazbut vakı flara ait taşınmaze i) malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali
üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle,
idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan
komisyonea tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek
ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara
uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz." denilerek işgalciden ecrimisil
yani Hazine yerini kullandığından dolayı tazminat alınması gerektiği hüküm altına alınmıştır.
Hazİne Taşınmazlarınm İdaresi Hakkında Yönetmelik ve 336 Sayılı Milli Emlak Genel
tebliğine göre işgalci tespiti taşınmazın mahallinde bizzat tespit yapılarak belirlendiğinden,
tapu kaydındaki Şagillik belirtmesinin herhangi bir hükmü bulunmamaktadır.
Tapu kayıtlarındaki bir diğer belirtme türü olan Muhdesat belirtmelerine 766 sayılı
tapulama kanununun 40. Maddesi ve 3402 sayılı kanunun 19. maddesinde yer verilmiştir.
Ancak kişilerin muhdesat sahibi olarak hak sahibi olmaları bu kanunlara ve konulan muhdesat
şerhleri ile mümkün değildir. 2981 sayılı İmar Afti Kanunu ile gecekondu tabir edilen binaları
için tapu kayıtlarına konulan belirtmeler ile muhdesat sahipleri hak sahibi olmuşlardır. 2981
sayılı kanun dışındaki Muhdesat şerhleri ayni bir hak olınayıp sadece fiili durumun tapu
kütüklerine yansıtılmasıdır.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığının ekli 10.03.2016 tarih
ve ../E,420l99sayılı yazılarında, "4916 sayılı Kanunun 17 nci maddesi ilc 4070 sayılı Kanuna
Geçici 2. Madde eklenerek, 4070 sayılı Kanunun 5, 6, 7 ve 8'inci maddelerine göre taşınmaz
mal satın almak isteyenlere 19/07/2005 tarihine kadar başvuru süresi tanınmış, ayrıca "Mülga
28.06. i966 tarihli ve 766 sayılı Kanunun 37 inci maddesi gereğince konulan şerhler, bu
taşııımaz!ann Kanunun 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasıııa göre satın alınmaması halinde Tapu
İdarelerince re'sen kaldırılır." hükınü getirildiği, yine 355 sıra sayılı Milli Emlak Genel
Tebliğinde (9.Madde) 4070 sayılı Kanun ile aynı yönde düzenlemelere yer verilerek süresi
içinde başvuruda bulunmayanların İdarenin talebi üzerine Tapu İdarelerince terkin edileceği,
muhdesat şerhlerinin ise muhdesatın zeminde bulunmadığımn, yok olduğunun Kadastra
Müdürlüğünce tespiti ve değişiklik beyannamesi düzenlenmesi ile terkin edileceği
bildirilmiştir.
Bu itibarla ilçemiz nezdindeki, kayıtlarında 766 sayılı Kanunun 37. maddesi gereğince
zilyetlik, şagillik ve muhdesat belirtmesi bulunan taşınmazıardan, zilyedi, şagili ya da
muhdesat sahibi tarafından yasalarda ön görülen süreler içinde dava açmayan, dava açıp
kaybeden, satın alma talebinde bulunmayan, satın alma talebi hakkı olmayanlar, üzerinde
muhdesat bulunmayan, muhdesatı yok olan ve yazılı muhdesattan başka muhdesat olanlar
İdaremizce tespit edilerek, Müdürlüğünüz iş ve işlemlerinin yoğunluğu göz önünde
bulundurularak kısım kısım bildirilerek üzerindeki belirtmelerin kaldırılması istenecektir.

Abdullah ŞEN
Kayınakam

T.C.
SAMSUN YALİLİöİ
Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğü

Zilyet, şagil belirtmeleri.
ONDOKUZ MAYIS KAYMAKAMLlÖINA
(Malmüdürlüğü)
28/03/2016
İlgi: 26.11.2015 tarihli ve 89491043-300/1856 sayılı yazı.
İlimiz i9 Mayıs İlçesinde bulunan taşınmazların tapu kütüklerinin beyanlar hanesine
konulan zilyet, şagil belirtmelerinin idari yoldan kaldırılmasının mümkün olup olmadığı
hususunda görüşlerinin istenildiği Çevre ve Şehireilik Bakanlığına (Tapu ve Kadastro Genel
Müdürlüğü) yazılan 4/1/2016 tarihli ve 3i sayılı yazıya eevaben alınan 10/3/2016 tarihli ve
420199 sayılı yazının bir örneği Bakanlığımızdan (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) alınan
15.ü3.2016 tarihli ve 7252 sayılı yazı ekinde gönderilmiştir.
Bilgilerini, gereğinin buna göre ifasını riea ederim.
(e-Imza/ıılıı)
Hanifi ERASLAN
Yali a.
Defterdar

T.C. .
MALİYE BAKANLlGI
Milli Emlak Genel Müdürlüğü
Sayı: 51019184-000-[3251-15369]-7252
Konu: Zilyet, şagil belirtmeleri.
15103/2016
SAMSUN VALİLiGİNE
(Defterdarlık)
ilgi: 16.12.2015 tarihli ve 81249893-300-[46/9/1-1-1]/13980 sayılı yazınız.
İlgi yazınız üzerine, İliniz, 19 Mayıs ilçesinde bulunan taşınmazlann 3402 sayılı Kadastra
Kanununun 19 uncu maddesi uyannca tapu kütüklerinin beyanlar hanesine konulan zilyet, şagil
belirtmelerinin idari yoldan kaldırılmasının mümkün olup olmadığı hususunda görüşlerinin
istenildiği Çevre ve Şehireilik Bakanlığına (Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü) yazılan
4/1/20 i6 tarihli ve 31 sayılı yazımıza eevaben alınan 10/3/2016 tarihli ve 420199 sayılı yazının
bir ömeği ekte gönderilmektedir.
Bilgilerini,gereğininbuna göre ifasın.rica ederim.
(e-imzalıdıı)
Nalan ÇAKMAKçı
Bakan a.
Daire Başkanı
EK: Yazı örneği.
TC.
ÇEVRE VE şEHiReİLİK BAKANllGI
Tapu ve Kadasıra Genel Müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığı

Sayı
Konu: Hazineye ait taşınmazıarın beyanlar
hanesinde bulunan zilyetlik ve
muhdesat belirtmelerinin [erkini hk.
MAliYE BAKANllGINA
(Milli Emlak Genel MUdUrlUgU)

\lgi : a) 04/01/2016 tarihli 510 19i 84-300-[3251-)5369]-3 ı sayılı yazınız ve ekleri.
b) 20/0 1/20 16 tarihli 75467089-1 05/E.156675 sayılı yazııııız.
c) Samsun Tapu ve Kadastra X. Bölge MüdürlUğü'nUn 05/02/2016 tarihli
58889822-1 05/E.270890 sayılı yazısı ve ekleri.
Ilgi (a) yazınızdan; Samsun ili, ı9 Mayıs ilçesinde, Hazineye ait taşınmazıarın beyanlar
hanesinde bulunan "~zily-e~ılik-"-v.e.."ş.a.g.il." ,b-clirt-me-leri-nin idari yoldan kaldırılmalarının mUmkUn olup olmadığı hususunun soru konusu edildiği anlaşılmaktadır.
Konu ile ilgili olarak ilgi (b) yazımız gereğince mahallinden alınan ilgi (c) yazı ve eklerinin
incı:lenınesi ilc yapılan değerlendirme sonucu:
Mülga 766 sayılı Tapulama Kanununun 37 nci maddesinde: ihya edilmiş gayrimenkullerin
"azine adına tespitinin ve tescilinin yapılacağı. ihya edenlerk bunların kanuni veya akdi
halenerinin tutanakta ve kUtUğün beyanlar hanesinde gösterileceği. bu gibi gayrimenkuller üzerinde
ihya edenlerle haleflerinin zilyetliklerinin ihlal olunarnayacağı ve bu durumun da tapulama tutanağı
ve kÜlÜğUn beyanlar hanesinde gösterileceği.
402 sayılı Kadastra Kanununun 19 uncu maddesinde: taşınma7. mal üzerinde malikinden
b~şka bir kimseye ve aş a ifbfıTıiC aıin:;~hdes;ın mevcut olması durumunda bunun
sahihi. cinsi. ihdas tarihi ve iktisap sebebi belirtilerek tutanağın ve kütüğün beyanlar hancsinde
gösterileeeği. "/la:il1e adıı w kayıı" ıııallard" IkIISllp:" başlıklı 46 ncı maddesinin dördüncü
fıkrasında ise: ilgililerinin daha önce kadastrosu yapılan yerlerde bu maddeye dayanan talep ve
dava haklarının bu kanu~un yurUI~ğe girdiği ta.riht.e~ itibaren 2 yıl geç~:kle d3~~~ .~
_- 4{)911-sayıjrHa7.mcy~r farım i\rnzıkr,ın.UL~ijıı~ı_llakl<ıntla KilnUnun 7 ncl-madd'csıne
4916 sayılı Kanunun 14 Uncü maddesiyle eklenen ek fıkrasında: Hazineye ait ıaşınmazlardiln.
mOlga 766 sayılı Kanunun 37 nci maddesi gereğince üzerine şerh konulmuş ve 3402 sayılı
Kanunun 46 ncı maddesine göre ilgililerince talep ve dava edilmemiş olanlar ile dava/arı devam
edenlerden davadan vazgeçeniere. birinci rıkradaki şartlar aranmaksızın tapuda adına şerh
bulunanlara veya bunların yasal mirasçılarına doğrudan satılabileceği. yine aynı kanunun: 4916
sayılı Kanunun 17 nci maddesi ile geıirilen Geçici 2 nci maddesinde: ıııülga 766 sayılı Kanunun 37
nci maddesi gereğince konulan şerhıcrin. bu taşınmazların Kanunun 7 nci maddesinin UçUncU
fıkrasına göre satın alınmaması halinde. tapu idarelerince resen kaldırılacağı.
Yine 355 sıra numaralı Miııi Emlak Genel Tebliğinde (9 uncu maddesi) de yukarıda anılan
4070 sayılı Kanun hUkUmleri ile aynı yönde dUzenlemelere yer verilerek; sUresi içerisinde satın
alınma talebinde bulunulmayan taşınmazların tapu kUtUkIerindeki şerhler ve belirtmelerin, Idarenin
talebi Uzerine tapu idarelerinc~ terkin edileceği, taşınmazın hak sahipleri tarafından başvuru sUresi
içerisinde satın alınmak Uzere talep edilmemesi veya talep edilip de Uzerlerine dUşen
yUkUmlUllikleri yerine getirmemeleri nedeniyle satılamaması halinde İdarece. taşınmazların tapu
kUtUkierindeki şerh ve belirtmelerin terkin edilmesinin tapu idarelerinden istenileceği.
Genel MUdilrlUğUmUz mUlga Tasarrufışlemleri Dairesi Başkanlığının 29.09.2003 tarihli ve
2003/1 i sayılı Genelgesinde: 766 sayılı Kanunun 37 nci maddesi gereğince şerh bulunan taşınmaz
malların. Bazlneec. şerh sahibi veya mirasçıları dışındaki bir kişiye satılması halinde: lll.kıı
yazısında şerh sahibi veya mirasçılarınca yasadaöngörUlen sUre içinde satın alma talebinde
bulunulmadığı. ya da yapılan tebligata rağmen satın alınmadığından bahisle, kaydına mUlga 766
sayılı Kanunun 37 nci maddesine göre konulmuş şerhin terkini talebinin aranaeağı ve varsa bu
şerh in aynı yevmiye ile terkin edileceği.
Bu itibarla:
- MUlga 766 sayılı Kanunun 37 nci maddesi kapsamında taşınmazların tapu kUtUğU
sayfalarının beyanlar hanesinde bulunan belirtmelerin; söz konusu taşınmazın/taşınmazların satışa
konu edilmesi durumunda. terkininin 2003/1 ı sayılı Genelgemizin anıinn dUzenlemesindeki usule
gl;re yapılabileceği.
- Söz konusu taşınmazların satışa konu edilmeden Uzerlerinde bulunan bu belirtmelerin (766
sayılı Kanunun 37 nci maddesine'is"tinaden konulan belirtmeler) terkin edilebilmesi ki~:.40[Q
sayılı Knnunun 7 nci maddesi ilc 355 sıra numaralı Miııi Emlak Genel Tebliğinde d" belirtildiği )t
U7ere: ilgililerinin taşınma,a ilişkin sUresi içinde satınalma ıalebinde bulunmadıkları veya talep
edilip de Uz~rkrin" dUşen yü~ümlülUklerjni yerine getirmedi~lerinin Idarenizin tapu
mUdUrlUklerine yönelik talep yazisında belirtilmesi gerektiği,. i
Ayrı"a; 340:2 ,ayılı Kadastra Kanununtın i 9 uncu maddesine istinaden taşınmazların
beyanlar hanesinde bulunan "muhdesaı~' belirtmeleri ile ilgili olarak: mevzuatımızda muhd~satın
bir tanımı bulunmamakla birlikte, ayni bir ha~ t~şkil etmeyip, sadece !iili/eylemli durumun tapu
~uıuğün~ yansıIJlmaslndan ibaret olduğu yargı kararlarıyla v~ do~ırineı olara~ da kabul gören
mulıdesatın terkin edilebilmesi için; muhdesatın zemininde bulunmadığının; yok olduğunun.
kadasıra müdUrlUğUnee tespiti ve bu durumun değişiklik beyannamesine bağlanarak tapu
müdUrlUğUne ibrazının gerekli olduğu değerlendirilmiştir.
Bilgilerinize arz ederim.
Gökhan KANAL
Genel MUdUrV. [/b]