Tapu ve Kadastro İşlemlerinde

DÖNER SERMAYE UYGULAMALARI

♦♦♦

Tapu – Kadastro Uygulamacıları

Harita Mühendisleri–Lisanslı Bürolar

Tapu ve Kadastro’da İşlem Yaptıran

Belediye, Kurum ve Kuruluşlar

İçin Kaynak Kitap

♦♦♦

Güncellenmiş 4.Baskı

Ankara – 2023

(134 sayfa)

 ♦♦♦

Bilgi İçin Adres

Hüseyin KOÇAK; G.M.K.Bul.No.12 kAT:5 dA:102

Demirtepe / ANKARA

Tel: 0.532 643 43 70

ÖNSÖZ

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce, döner sermaye uygu­laması 1993 yılından beri yapılmaktadır.

Döner Sermaye, Tapu ve Kadastro için yabancı bir konu olması nedeniyle, mevzuat düzenlemesi baştan tamamlanamamış ve uygu­lamada aksamalar oldukça yeni mevzuat düzenlemeleriyle eksik­likler giderilmeye çalışılmıştır.

Sonradan yapılan mevzuat düzenlemeleri ise; önceki mevzuatın hangisinin yürürlükte olduğunun, hangisinin ise yürürlükten kalktığının takibini zorlaştırmıştır.

Bu arada, on yıl süresince tahsil işlemleri tapu müdürlükleri ve kadastro müdürlüklerince yapılmakta iken 15.08.2003 tarihinden itibaren tahsil işlemleri de banka aracılığıyla yapılmaya başlanmıştır.

Diğer taraftan tapu müdürlüklerince karşılanan taleplerden hangi­lerinin döner sermayeye tabi olduğu, 2012 yılı içerisinde yeniden belirlenmiştir.

Bu çalışma ile; kadastro müdürlükleri ve tapu müdürlüklerince yapılan döner sermaye uygulamasına yön veren mevzuatın bir araya toplanması amaç­lanmıştır.

Yararlı olması dileğiyle, …

                                             Hüseyin KOÇAK

Tapu ve Kadastro İşlemlerinde

DÖNER SERMAYE UYGULAMASI

DÖNER SERMAYE TANIM VE YASAL DAYANAK

A – T a n ı m

Devlet, yüklenmiş olduğu ekonomik, sosyal ve kültürel alandaki görevlerini yerine getirmek için kaynak bulmak durumundadır... Bu amacı gerçekleştirmek için, bazı yaygın hizmetlerin; özel gelirlerle karşılanmasını, daha etkin görülmesini sağlamak, mal ve hizmeti üretmek amacıyla döner sermayeli kuruluşlar meydana getirilmiştir.

* Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından, 1992 yılında 1516 sayılı genelge ile Ankara Bölge Müdürlüğü hizmet sahası pilot seçilerek döner sermaye uygulamasına başlanmıştır.

23.02.1993 tarihli olan 1993/2 sayılı genelge ile de Türkiye çapında döner sermaye uygulamasına geçilmiştir.

Döner sermaye ile ilgili düzenlemeler halen kadastro müdürlükleri boyutuyla 2010/4 ve 2010/22 sayılı genelgelerde; tapu müdürlükleri boyutuyla ise, Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünün 30.05.2012 tarihli ve 3938 sayılı talimatında yer almaktadır.

Döner sermaye tahsilatları ise yine Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünce her yıl yayımlanan tarife esas alınarak yapılmaktadır.

B – Döner Sermaye Teşkili ve Yasal Dayanak

a) Döner sermayeli işletmelerin yasal dayanağı, 1927 yılında yürürlüğe giren 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Yasası iken, anılan Yasa 10.12.2003 tarihli 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Yasasının 81’inci maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.

5018 sayılı Yasanın Geçici 11’inci maddesinde, kamu idarelerinde kurulmuş döner sermayeli işletmelerin 31.12.2010 tarihine kadar yeniden yapılandırılacağı, döner sermayeli işletmeler yeniden yapılandırılıncaya kadar bunların bütçelerinin hazırlanması, uygulanması, sonuçlandırılması ve muhasebesi ile kontrol ve denetiminin Maliye Bakanlığınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirleneceği hükme bağlanmış olup bu hükme istinaden “Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği” 01.05.2007 tarih ve 26509 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

5018 sayılı Yasanın, 5793 sayılı Yasanın 33’üncü maddesi ile değişik 52’nci maddesinin dördüncü fıkrası ile Yasanın 3’üncü maddesinde yer alan genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tanımına bağlı kalınmaksızın, mali istatistiklerin derlenmesi amacıyla, uluslararası sınıflandırmalara uygun olarak, ayrıca genel yönetim sektörü adıyla bir kapsam belirlemeye ve bu kapsamdaki kamu idarelerinin mali verilerini almaya Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.

b) Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesinin kuruluşuna dair ilk özel dayanak 21.06.1987 tarihli olan 3402 sayılı KADASTRO YASASI’dır. Döner Sermaye ile ilgili düzenleme bu Yasanın 37, 38 ve 39’uncu maddelerinde yer almıştır.

Buna ek olarak, 25.11.2010 tarihli ve 6083 sayılı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Yasanın 8’inci maddesi ve bu maddeye dayanılarak hazırlanmış bulunan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği de Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün döner sermaye yasal dayanağını oluşturmaktadır.

    YÖNETİM TEŞKİLATI

A  –  K u r u l u ş

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, ürettiği her türlü tapu, kadastro, harita ve arşiv bilgi ve belgeleri ile sunduğu hizmetlerden gelir elde etmek üzere, Döner Sermaye Teşkilatı kurar.

Döner Sermaye Teşkilatı, İşletme Müdürlüğü ve bölge işletme birimlerinden teşekkül eder.

Bölge işletme birimlerinin kuruluşu Genel Müdürlükçe re'sen veya ilgili bölge müdürlüğünün teklifi üzerine; Yönetim Kurulunun kararı ile kurulur. Bölge işletme biriminin harcama yetkilisi bölge müdür yardımcılarından, gerçekleştirme görevlisi ise bölge müdürlüğü şube müdürlerinden Bölge Müdürü tarafından belirlenerek, Yönetim Kurulunun onayına sunulur.

B – Döner Sermaye Yönetim Kurulu

Döner Sermaye İşletmelerinin üst organı “DÖNER SERMAYE YÖNETİM KURULU”dur. Bu kurulun başkanı Genel Müdürdür.

Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliğinin 10’uncu maddesi gereğince YÖNETİM KURULU şu üyelerden oluşur;

– Genel Müdür veya Genel Müdürün belirleyeceği bir Genel Müdür Yardımcısı başkanlığında,

– Birinci Hukuk Müşaviri,

– Strateji Geliştirme Daire Başkanı,

– Destek Hizmetleri Dairesi Başkanı,

– İşletme Müdürü ile

– Teklifi görüşülen Daire Başkanından,

    teşekkül eder.

C – Döner Sermaye Yönetim Kurulunun Görevleri

Döner Sermaye Yönetim Kurulunun görevleri Yönetmeliğin 11’inci maddesinde şu şekilde yer almıştır;

a) İşletme Müdürlüğünün idari ve mali işlemlerinin en iyi şekilde yürütülmesi ve geliştirilmesi için gereken kararları almak.

b) İşletme Müdürlüğünü uygulayacağı kar hadlerini ve fiyat listelerini karara bağlamak.

c) İşletme Müdürlüğünün kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerle yapacağı protokollere ilişkin genel esasları belirlemek.

ç) İşletme Müdürlüğünün bütçesini görüşerek onaylamak, bütçede ödenekler arası aktarımları onaylamak.

d) Bölge işletme birimlerinin kuruluşuna karar vermek ve kurulan bölge işletme birimlerinin sermayesini belirlemek.

e) Bölge müdürlükleri bünyesinde kurulan bölge işletme birimlerinin bütçelerini görüşerek karara bağlamak.

* Yönetim Kurulunun Toplantı Karar ve Nisabı;

Yönetim Kurulunun toplantı karar ve nisabı ile toplantı zamanı Yönetmeliğin 12 ve 13’üncü maddelerinde sayılmıştır. Buna göre;

(1) Yönetim Kurulu, üye tam sayısının salt çoğunluğunun iştiraki ile toplanır. Genel Müdürün veya Genel Müdür Yardımcısının bulunmadığı toplantıya en kıdemli üye başkanlık eder.

(2) Kararlar toplantıya katılanların oy çoğunluğu ile alınır. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu çift oy sayılır. Oturumun intizamını, görüşme ve kararların tutanağa geçirilmesini başkan sağlar. Kararlar yayımı tarihi itibari ile uygulanır.

Ç – Bölge İşletme Kurulları

Bölge işletme kurullarının görevleri Döner Sermaye Yönetmeliğinin 13’üncü maddesinde şu şekilde yer almıştır.

a) Bölge işletme biriminin faaliyetleri ile ilgili kararlar almak.

b) Bölge işletme biriminin personel ihtiyacını tespit etmek.

c) Yönetim Kurulunun aldığı kararları uygulamak ve takibini yapmak.

ç) Yönetim Kurulunun belirlediği fiyat listesini uygulamak.

d) 6083 sayılı Kanunun öngördüğü çerçevede, gerekli görüldüğünde talepte bulunan bağlı birimlere görev alanları ile ilgili ödenek ayırmak ve harcama yetkisi vermek.

e) Bölge işletme biriminin yıllık bütçe tasarısını ve çalışma programını hazırlamak ve Yönetim Kurulunun onayına sunulmak üzere İşletme Müdürlüğüne ekim ayının ilk haftasında göndermek, bütçesinde ödenekler arası aktarımları yapmak.

f) Yönetim Kurulunun belirlediği esaslar dahilinde kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerle gerektiğinde protokoller yapmak.

g) Yönetim Kurulu tarafından tahsis edilen bütçeyi, kanun, tüzük, yönetmelik, genelge, çalışma programları, bütçe esasları ve işletmecilik ilkelerine uygun bir şekilde harcamak.

ğ) Bölge müdürlüğü ve bağlı birimlerin bölge işletme birimi bütçesinden karşılanması uygun görülen temsil giderleri, bakım, onarım, mal ve hizmet alım işleri ile ilgili genel kararlar almak.

* Döner Sermaye Yönetim Kurulunun 05.07.2012 tarihli ve (7) sayılı kararı Bölge İşletme Kurulları ile ilgilidir.

Bu karar şu şekildedir;

“….. Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünün Bölge İşletme birimlerinin yapılandırma süreci sonrasında, yolluk ödemeleri ile ilgili 03.09.2009 tarih ve 12 sayılı Döner Sermaye İşletmesi Yönetim Kurulu kararına istinaden yapılan yolluk ödemelerinde ortaya çıkan aksamaları gidermek, ödemelerin süresini kısaltmak, gereksiz yazışma ve iletişimi ortadan kaldırmak ve uygulamaya yön vermek amacı ile yapılan toplantıda;

 Genel Müdürlük ve bölge müdürlüklerimizde düzenlenen eğitim, seminer ve görevlendirmeler nedeniyle yapılacak yolluk ödemeleri;

1 – Genel Müdürlüğümüz Merkez Teşkilatında çalışan personelin her türlü eğitim ve seminer görevlendirmelerinden kaynaklanan geçici görev yolluk ödemeleri, Genel Bütçede ödenek var ise ilgili başkanlığından, Genel Bütçede ödenek yok ise Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü bütçesinden,

2 – Taşra birimlerimizde çalışan personelin her türlü eğitim ve seminer görevlendirmelerinden kaynaklanan geçici görev yolluk ödemeleri Bölge İşletme Birimleri bütçesinden,

3 – Genel Müdürlüğümüz Merkez teşkilatında çalışan personelin hizmet gereği görevlendirmelerden kaynaklanan geçici görev yolluklarının ödenmesinde Genel Bütçede ödenek var ise Genel Bütçeden, Genel Bütçede ödenek bulunmaması durumunda ise; Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü bütçesinden,

4 – Taşra birimlerimizde çalışan personelin hizmet gereği görevlendirilmelerinden kaynaklanan geçici görev yolluklarının ödenmesinde Genel Bütçede ödenek var ise genel bütçeden, Genel Bütçede ödenek bulunmaması durumunda ise, Bölge İşletme Birimleri bütçesinden ödenmesine, karar verildi.”

D – Döner Sermaye İşletme Müdürünün Görevleri

İşletme Müdürünün görevleri Yönetmeliğin 15’inci maddesinde şu şekilde yer almıştır;

a) İşletmenin idari, mali ve teknik işlerini, kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, çalışma programları, bütçe esasları ve işletmecilik ilkelerine uygun biçimde yürütmek.

b) İşletme Müdürlüğü kadrolarına atanan personel veya görevlendirilen memurlar ile işletmeye alınan işçilerin görevlerini iş bölümü esasları dahilinde düzenlemek, izlemek ve denetlemek.

c) 6083 sayılı Kanunun 8’inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince; İşletme Müdürlüğü sermaye faaliyetlerine ilişkin hizmetlerde görev yapan personele (100–300) rakamlarının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımından elde edilecek tutardan ödenecek aylık ek görev ücretlerini tespit ederek Genel Müdürün onayına sunmak.

ç) Bölge müdürlüklerinde görev yapan işletme birimlerinin iş ve işlemlerini denetlemek.

d) İşletme faaliyetleri ile ilgili konularda, birimlerle Genel Müdür adına yazışma yapmak ve birimlere görüş bildirmek.

e) Bölge işletme birimlerine tahsis edilecek ödenek miktarlarını belirlemek ve yönetim kurulu onayına sunmak.

f) İşletme Müdürlüğünde ve bölge işletme birimlerinde çalıştırılacak memurların atamalarını teklif etmek, İşletmede görevli memur, işçi ve sözleşmeli personelin özlük haklarına ilişkin işlemleri yapmak.

g) İşletmenin çalışma programlarını ve bütçe tasarılarının zamanında hazırlanmasını sağlamak.

ğ) Taşınır ve taşınmaz malların amacına uygun şekilde kullanılmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak.

h) Taşınır mal işlemlerini 28.12.2006 tarihli ve 2006/11545 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Taşınır Mal Yönetmeliği hükümlerine göre yürütmek, gerekli denetimi yapmak.

 E – Harcama Birimi

“Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği”ndeki bazı tanımlar şu şekildedir;

Döner Sermaye: Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve genel idare esaslarına göre yürütülmesi mümkün olmayan mal ve hizmet üretimine ilişkin faaliyetlerin sürdürülebilmesi için, kamu idaresine bağlı olarak kurulmuş işletmelere tahsis edilen sermayeyi, ifade etmektedir. (md:3/b)

Harcama Birimi: Bütçe ile ödenek verilen her bir işletmeyi,

Harcama Yetkilisi: Bütçe ile ödenek tahsis edilen her bir işletmenin en üst yöneticisini veya anılan görevi yürütmekle görevlendirilen kişiyi, ifade etmektedir.

Harcama yetkilisi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliğinin  17.maddesinde şu şekilde açıklanmıştır:

MADDE 17 – (1) İşletme Müdürlüğünün harcama yetkilisi, İşletme Müdürüdür.

Üst Yönetici: 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol yasasının 11 inci maddesinde tanımlanan üst yöneticiyi, ifade eder. Tapu ve Kadastro Genel Müdürü anılan Yasanın 11’inci maddesinde “diğer kamu idarelerinde en üst yönetici” sıfatıyla sayılmaktadır. 6083 sayılı TKGM Teşkilat Yasasının 3’üncü maddesinde en üst yönetici olduğunda dair“ Genel Müdür, Genel Müdürlüğün en üst amiri olup, Genel Müdürlüğü temsil eder.” hükümle ortaya konulmuştur.

Bu tanımlara göre, TKGM Teşkilatında, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesine “Harcama Birimi” denilmekte, bu birimin yetkilisi ise en üst yönetici olan Genel Müdürdür.

Üst yönetici olarak Genel Müdür, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilisi, malî hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getireceği öngörülmüş olup (5018 sayılı Yasa md.11/son); Üst Yönetici konumunda bulunan Genel Müdür bu yetkisini TKGM–Döner Sermaye Yönetmeliğinde açıklandığı üzere harcama yetkilisi olarak Döner Sermaye İşletme Müdürüne devretmiştir.

F – İşletme Birimi

Yine  “Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği”ndeki tanımlardan hareketle;

İlgili İdare: Döner sermayeli işletmelerin bağlı oldukları, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerini, (yani Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünü)

İşletme: (b) bendi uyarınca verilen sermayenin tahsis amacını gerçekleştirmek üzere kurulan döner sermaye işletmelerini, ifade etmektedir.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye Teşkilatının, İşletme Müdürlüğü ve bölge işletme birimlerinden teşekkül edeceği öngörülmüştür (TKGM – Döner Sermaye Yönetmeliği md.8/2). Yani Bölge Müdürlüklerinde kurulan Döner Sermaye teşekkülleri TKGM Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği tanımıyla “İşletme Birimi” olarak tanımlanmış olup, müstakil bir işletme sayılmamıştır. (Yönetmelik md.3/e) TKGM Döner Sermaye Merkez İşletmesi Müdürlüğü ile Bölge Müdürlüğü işletme birimlerinin oluşturduğu teşekküle “TKGM Döner Sermaye Teşkilatı” denilmiştir.

G – Ücret Tarifesinin Tespiti

Genel Müdürlükçe üretilen, sunulan, mal ve hizmetler veya yapılan işlerin maliyeti; hammadde, malzeme, işçilik, yolluk, çeşitli işletme masrafları, amortisman payları ve kardan oluşturulması suretiyle maliyet fiyatlarının altında olmaması şartıyla aynı işi ve hizmetleri yapan kuruluşlardaki fiyat listeleri de göz önünde tutularak İşletme Müdürlüğünce hazırlanan ücret tarifeleri, Yönetim Kurulu kararı ile kesinleştirilir. Yönetim Kurulu gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir.