DÖNER SERMAYE UYGULAMASI - 4

Av. Hüseyin KOÇAK

Döner Sermaye Bedelinin Belirlenmesi

Döner Sermaye Uygulamasının dayanakları; 1050 sayılı (mülga) Muhasebe-i Umumiye Kanunu ve 3402 sayılı Kadastro Kanununun yanı sıra 6083 sayılı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanundur.

Döner sermaye miktarlarının nasıl belirleneceği 6083 sayılı Kanunun 8’inci madde beşinci fıkrasında yer almakta idi

6083 sayılı Kanun madde.8/5; “Döner sermaye işletmelerinin yönetimi, faaliyet alanları, işleyişi, sermaye kaynakları, her türlü idari ve mali işlemleri ile gelirlerine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığının da görüşü alınarak çıkartılacak  y ö n e t m e l i k l e  belirlenir.” hükmünde idi…

Bu hükme dayanarak; döner sermaye bedelleri her yıl Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü tarafından belirlenmekte idi.

Tapu müdürlüklerince yapılan işlemler için ya da kadastro müdürlükleri tarafından yapılan veya kontrol edilen işlemler için tahsil edilecek olan döner sermaye bedelleri; bu hükme dayanılarak, Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünce her yıl yayımlanan tarife ile belirlenmekte idi.

6083 sayılı Kanunun 8/5’inci maddesi; Anayasa Mahkemesinin (AYM’nin) 29.07.2012 tarih, E.2011/16, K.2012/129 sayılı kararıyla; Anayasanın 2, 7 ve 73’üncü maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle, iptal etmiştir. (AYM’nin kararı 22.11.2013 tarih ve (28829) sayılı RG’de yayımlanmıştır.)

AYM Kararı;

“6083 sayılı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun, Döner Sermaye İşletmesi başlıklı 8. maddesinin 5. fıkrasında yer alan;

‘(5) Döner sermaye işletmelerinin yönetimi, faaliyet alanları, işleyişi, sermaye kaynakları, her türlü idari ve mali işlemleri ile gelirlerine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığının da görüşü alınarak çıkartılacak yönetmelikle belirlenir.’ hükmü değerlendirildiğinde;

… Kuralda döner sermaye işletmelerinin gelirini oluşturan harç benzeri mali yükümlülüklerin miktar ve oranını belirleme yetkisi yürütmeye bırakılmıştır. Miktar ve oranı kanunla belirlenmeyen harç benzeri malî yükümlülüğün her an değiştirilebilir nitelikte bulunması hukuk güvenliği ve hukuk devleti anlayışıyla bağdaşmaz.

Açıklanan nedenlerle, dava konusu kural Anayasa’nın 2., 7. ve 73. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.”

Bu karar nedeniyle, yıllık döner sermaye bedelleri kanun ile belirlenir olmuştur.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında 6083 sayılı Kanunun adı ve yürürlükte olan ilgili hükümleri, yapılan mevzuat değişiklikleri ile “Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Kanunu” halini almıştır.

Halen; döner sermaye bedelleri her yıl 6083 sayılı Kanun eki “I SAYILI TARİFE CETVELİ” ile belirlenmektedir… Bu tarifedeki tutarlar, her yıl değerleme oranı dikkate alınarak yeniden belirlenmektedir.

Kanunun; 7410 sayılı Kanunun 23’üncü maddesiyle değişik “Döner sermaye işletmesi” kenar başlıklı 8’inci madde üçüncü fıkranın ilk cümlesi şu şekildedir;

“(3) Döner sermaye işletmesince elde edilecek gelirler bu Kanuna ekli (I) Sayılı Tarife Cetvelinde gösterilmiştir….”